Çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapan İznik’te belediye’nin tarihi konusunda net bir bilgi yok. Ancak, araştırmacı yazar Raif Kaplanoğlu’nun salnameler (yıllık) üzerinde yaptığı araştırmalara göre, 1875 yılında İznik’te belediye başkanı olduğu anlaşılıyor. Bu da ilçede 126 yıldır belediye örgütünün kurulu olduğunu ortaya koyuyor. Ancak, arşiv anlayışının olmayışı yada, yazılı kayıtların bir şekil de ortadan kaybolması, bugün bize belediyenin tarihi konusunda (özellikle ilk 50 yılı) fazlaca bilgi edinme şansını vermiyor. Bu arada, bir süre önce İznik Eğitim ve Öğretim Vakfı’nca düzenlenen I.Uluslararası İznik Sempozyumu’nda da bilim adamları, tarihi yüzyıllar öncesine dayanan ilçe hakkında yeterli kaynak bulunmamasından yakınmışlardı. Asıl yakınma konusu ise, kronolojiye göre bugüne daha yakın olan Osmanlı döneminin, ona göre daha uzak olan diğer medeniyetlerden daha az bilindiği idi. Buda, Osmanlı döneminde yeterli yazılı kayıt tutulmadığı şeklinde yorumlanmıştı.
Bu çerçevede İznik’in belediye örgütü konusunda da çok eski bilgiye rastlanmıyor. İznik’te 1876’lı yıllardan itibaren belediye örgütü kurulmuştur. İznik’in Cumhuriyet öncesi belediye başkanları şunlardır:
Mehmet Ağa |
(1880-1881) |
1894 yılında yayınlanan kitapta Cuinet’e göre,İznik’te 868’i Müslüman, 360’ı Rum olmak üzere toplam 1.228 kişi yaşamaktadır. İlçe düzeyinde ise:17.995’i Müslüman, 5.405’i Rum ve 2.170’i Ermeni olmak üzere toplam 25.570 kişi yaşamaktaydı. 1908 Yıllığı’na göre ise İznik’te sadece 451 hane yaşamaktaydı. XIX yüzyılın sonunda İznik’te 5’i açık, ikisi kapalı 7 cami, 2 mescit,2 medrese, 1 imaret, 14 hamam, 100 dükkan,1 kilise 15 han vardır. Hane sayısı ise 238’dir. Evliya Çelebi’ye göre ise 1640’lı yıllarda İznik’te 7 imaret, 7tekke, 46 okul,7 medrese vardır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Yenişehir’e bağlı bir bucak merkezi iken, 15 Mayıs 1930 tarih ve 1612 sayılı yasa ile ilçe merkezi yapılarak Bursa’ya bağlanmıştır. İlk İznik Belediye Başkanı Ali Rıza Çandar’dır. 1927 yılında belediye başkanlığı yapan Çandar’ı, 1941-1944 yılları arasında belediye başkanlığı yapan Salim Demircan izliyor. Daha sonraki İznik belediye başkanları ise sırasıyla şöyle:
1944-1948 2019- |
Hüseyin Oktay Kağan Mehmet Usta |